H προστασία των προσωπικών δεδομένων των εργαζόμενων στον εργασιακό τομέα  και ειδικότερα ο έλεγχος των επικοινωνιών τους, αποτελεί ένα σημαντικό θέμα προς συζήτηση, που χρήζει ιδιαίτερης ανάλυσης από νομικής πλευράς.

Ένα από τα σημαντικότερα και πλέον ενδιαφέροντα ζητήματα στον εργασιακό τομέα αποτελεί ο καθορισμός του πλαισίου, μέσα στο οποίο επιτρέπεται στον εργοδότη να συλλέγει και να επεξεργάζεται πληροφορίες για τον εργαζόμενό του. Ενδεικτικά και μόνο αναφέρουμε ότι η συλλογή προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων στον εργασιακό τους τομέα, μπορεί να γίνεται μέσω:

  • Της παρακολούθησης της επικοινωνίας τους.
  • Της επιτήρησης των χώρων εργασίας τους.
  • Tου ελέγχου της διαβίβασης δεδομένων σε τρίτους, καθώς και
  • Tης χρήσης βιομετρικών μεθόδων για τον έλεγχο πρόσβασης των εργαζομένων στο χώρο εργασίας.

Από την άλλη, βάσει του νόμου, ως επεξεργασία των δεδομένων αυτών θεωρείται οποιαδήποτε ενέργεια πραγματοποιεί ο εργοδότης πάνω στα στοιχεία αυτά (όπως π.χ. αποθήκευση, αντιγραφή, δημιουργία αρχείου, μετάδοση σε τρίτους κ.ά.). Σε ένα θέμα λοιπόν, τόσο ευρύ και αντικρουόμενο όσο αυτό των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων, η προσέγγιση είναι δυνατή μόνο μέσα από την παρουσίαση των αρχών που διέπουν την επεξεργασία των δεδομένων. Η γνώση των αρχών αυτών είναι απολύτως αναγκαία και στα δύο μέρη:
α) Στους εργοδότες, προκειμένου να συμμορφώνονται με τις επιταγές του νόμου, η παράβαση του οποίου δύναται να επιφέρει αστικές, ποινικές και διοικητικές κυρώσεις και
β) Στους εργαζομένους, προκειμένου να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους απέναντι στην επεξεργασία των δεδομένων τους στον εργασιακό τους χώρο και να απαιτούν τη νόμιμη μεταχείρισή τους.

Υποχρεώσεις εργοδότη:
Ο εργοδότης θα πρέπει να περισυλλέγει και να επεξεργάζεται τα προσωπικά δεδομένα του εργαζομένου, με θεμιτά μέσα, έτσι ώστε να προστατεύεται η αξιοπρέπεια και η προσωπικότητα του εργαζομένου.

Ο εργοδότης επιτρέπεται κατά το νόμο να συλλέγει και να επεξεργάζεται τα προσωπικά δεδομένα των εργαζομένων, μόνο για σκοπούς που συνδέονται άμεσα με τη σχέση απασχόλησης και βέβαια υπό την προϋπόθεση ότι τα δεδομένα αυτά είναι αναγκαία προκειμένου να εκπληρωθούν οι υποχρεώσεις της εργασιακής σύμβασης (για παράδειγμα, η περισυλλογή στοιχείων που αφορούν στις πολιτικές πεποιθήσεις ενός ταμία, δεν συνδέεται με κανένα τρόπο με τη σχέση απασχόλησης).
Ο σκοπός της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων πρέπει να είναι προκαθορισμένος και σαφής, ενώ σε κάθε περίπτωση ο εργαζόμενος πρέπει να είναι εκ των προτέρων ενημερωμένος για το σκοπό αυτό.
Αναφορικά με τη χρονική διατήρηση των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων, τονίζεται ότι σε περίπτωση λήξης της εργασιακής σχέσης, τα δεδομένα πρέπει να διατηρούνται μόνο για όσο χρόνο είναι απαραίτητα για την υπεράσπιση τυχόν δικαιώματος του εργοδότη ενώπιον του δικαστηρίου ή όταν το ζητήσει ή συμφωνηθεί ρητά με τον ίδιο τον εργαζόμενο.
Σε σχέση τώρα με τον τρόπο περισυλλογής των δεδομένων από τον εργοδότη, ο τελευταίος θα πρέπει να συλλέγει τα δεδομένα από τους ίδιους τους εργαζόμενους. Στην περίπτωση που ο εργοδότης προτίθεται να αναζητήσει πληροφορίες αναφορικά με τον εργαζόμενο από τρίτους, θα πρέπει να προηγηθεί ενημέρωση του εργαζόμενου αναφορικά με τις πηγές, το είδος των πληροφοριών και το σκοπό της συλλογής τους και αφού δώσει τη ρητή συγκατάθεσή του για τη συγκεκριμένη ενέργεια, να προχωρήσει ο εργοδότης στη συγκέντρωση των πληροφοριών.
Ως προς το ειδικότερο θέμα της καταγραφής και ελέγχου της επισκεψιμότητας των εργαζομένων σε ιστοσελίδες, θα πρέπει να αναφερθούν τα ακόλουθα: μια τέτοιου είδους καταγραφή είναι επιτρεπτή μόνο κατ’ εξαίρεση και κυρίως όταν πρόκειται για συμπεριφορά εργαζομένου που απαγορεύεται από το νόμο (για παράδειγμα, επίσκεψη σε ιστοσελίδες που περιλαμβάνουν παιδική πορνογραφία) ή τον κανονισμό εργασίας. Επιπροσθέτως, ως προς την καταγραφή και τον έλεγχο του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου θα πρέπει να αναφερθεί ότι κατά βάση ο εργοδότης δεν επιτρέπεται να συλλέγει και να επεξεργάζεται στοιχεία που αφορούν στις εισερχόμενες και εξερχόμενες κλήσεις και γενικά στις επικοινωνίες (στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο), εφόσον αυτό δεν είναι απολύτως απαραίτητο για την οργάνωση και τον έλεγχο της διεκπεραίωσης της συγκεκριμένης εργασίας ή του ελέγχου των δαπανών. Τα στοιχεία που θα προκύψουν από μια τέτοια καταγραφή, θα πρέπει να είναι απολύτως αναγκαία για την επίτευξη των προαναφερθέντων σκοπών.
Τέλος, ως προς την εισαγωγή και χρήση μεθόδων παρακολούθησης – όπως είναι τα κλειστά κυκλώματα (βίντεο και ηχογράφησης), θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από τον εργοδότη μόνο όταν αυτό δικαιολογείται από τη φύση και τις συνθήκες της εργασίας, προκειμένου να επιτευχθεί η ασφάλεια των εργαζομένων και των χώρων εργασίας (για παράδειγμα, εργοστάσια με εγκαταστάσεις υψηλού κινδύνου, τράπεζες κ.τ.λ.) και μόνο εφόσον προηγουμένως οι εργαζόμενοι έχουν ενημερωθεί και διατυπώσει τη γνώμη τους ως προς τη χρήση των μεθόδων αυτών.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ο εργοδότης θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι μόνο συγκεκριμένα πρόσωπα θα έχουν πρόσβαση στα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των εργαζομένων και τούτο μόνον κατόπιν σχετικής εξουσιοδότησης. Ο εργοδότης επίσης θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι οι υποχρεώσεις που ανωτέρω αναφέραμε, θα πρέπει να συντρέχουν όλες μαζί (σωρευτικά) κατά το χρόνο συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων, δηλαδή, για παράδειγμα, θα πρέπει να συλλέγει εκείνα τα δεδομένα που αφορούν τον ίδιο τον εργαζόμενο, μόνο στο βαθμό που αυτά είναι αναγκαία για το σκοπό που το κάνει (π.χ. για να τον προσλάβει), αναζητώντας τις πληροφορίες από τον ίδιο και αφού τον ενημερώσει για το σκοπό που τα συλλέγει.

Ως προς τα δικαιώματα των εργαζομένων απέναντι στον εργοδότη
Ο εργαζόμενος, από την πλευρά του, διατηρεί απέναντι στη διαδικασία συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων από τον εργοδότη σημαντικά δικαιώματα, τα οποία του δίνουν τη δυνατότητα να ελέγχει την επεξεργασία των δεδομένων και να αντιτίθεται σε οποιαδήποτε ενέργεια τον θίγει.

Συνοπτικά λοιπόν, τα δικαιώματα αυτά είναι :

  • Το δικαίωμα να ενημερώνεται εγγράφως για τα δεδομένα που στοιχειοθετούν την επεξεργασία των προσωπικών του πληροφοριών, όπως την ταυτότητα του εργοδότη, το σκοπό της επεξεργασίας, τους πιθανούς αποδέκτες των δεδομένων κ.ά.
  • Το δικαίωμα να λαμβάνει γνώση κάθε φορά του προσωπικού του φακέλου, που έχει δημιουργηθεί από τη συλλογή των δεδομένων του.
  • Το δικαίωμά του να αντιτίθεται σε συγκεκριμένη επεξεργασία των δεδομένων του από τον εργοδότη.
  • Το δικαίωμά του να ζητά προσωρινή προστασία από τα Δικαστήρια.

Σημειώνεται, ότι δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση παραίτηση του εργαζομένου από τα δικαιώματά του αυτά, καθώς αυτό θα καθιστούσε δυνατή την παράκαμψη από τους εργοδότες της προστασίας που παρέχει ο νόμος στους εργαζόμενους, στα πλαίσια μιας καταρχήν άνισης σχέσης. Άρα, οποιοσδήποτε τυχόν τέτοιος όρος στη σύμβαση εργασίας του, θα είναι άκυρος και δεν θα δύναται να εφαρμοστεί.

Των Μίνα Ζούλοβιτς & Αναστασίας Φύλλα