Σε ανακοίνωση που απέστειλε (15/1) η Ένωσης Πληροφορικών Ελλάδας (ΕΠΕ) σχετικά με πιθανή υποκλοπή προσωπικών στοιχείων της Κτηματολόγιο αναφέρονται τα εξής :
Προς: Κτηματολόγιο Α.Ε.
Κοιν: Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης
Υπουργείο Οικονομικών
Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων
Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων
Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων
Γραφεία Τύπου πολιτικών κομμάτων
Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
Αθήνα, 15/1/2020
Θέμα: ΕΠΕΙΓΟΝ – Πιθανή προσπάθεια υποκλοπής προσωπικών στοιχείων (Κτηματολόγιο)
Αξιότιμοι κυρίες/κύριοι,
Πριν λίγες ώρες υπέπεσε στην αντίληψή μας, μετά από αναφορά-ερώτηση μελών μας, η παρακάτω ενέργεια η οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη. Λόγω της σοβαρότητάς της, σε οποιοδήποτε από τα δύο πιθανά ενδεχόμενα (βλ. παρακάτω), σας ζητούμε να προβείτε άμεσα στις απαραίτητες ενέργειες.
Σύμφωνα με ενημέρωση που λάβαμε από μέλη μας, εχθές μέσα στην ημέρα (14/1) κάποιοι έλαβαν το παρακάτω ενημερωτικό μήνυμα email από διεύθυνση αποστολέα “Εθνικό Κτηματολόγιο – Γραφείο Κτηματογράφησης Αθήνας” <no-reply@ktimatologio-athina.com>:
Αξιότιμη/ε Κυρία/Κύριε …
Στο πλαίσιο της Ανάρτησης των Προσωρινών κτηματολογικών διαγραμμάτων και Πινάκων για τα ακίνητα του Δήμου Αθηναίων, σας αποστέλλουμε προς ενημέρωσή σας, το κτηματολογικό απόσπασμα για τα ακίνητά σας στον Δήμο Αθηναίων, καθώς και οδηγίες επεξήγησης του αποσπάσματος και επιστολή ενημέρωσης για τις διαδικασίες της ανάρτησης.
Συνημμένη επιστολή ενημέρωσης μπορείτε να δείτε εδώ.
Το κτηματολογικό απόσπασμα μπορείτε να το κατεβάσετε από εδώ.
Την επεξήγηση του αποσπάσματος, μπορείτε να δείτε εδώ.
Επισήμανση: Σε περίπτωση που έχετε υποβάλλει περισσότερες από μια δηλώσεις για τα ακίνητά σας, πιθανώς να σας αποσταλούν περισσότερα του ενός email, τα οποία θα πρέπει να λάβετε υπόψη.
Επίσης, μπορείτε να δείτε και να εκτυπώσετε το κτηματολογικό απόσπασμα μέσω της ηλεκτρονικής υπηρεσίας της ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ στον ακόλουθο σύνδεσμο
www.ktimanet.gr/CitizenWebApp/InfoAnartisi_Page.aspx
Για περισσότερες πληροφορίες για τη διαδικασία της Ανάρτησης μπορείτε να συνδεθείτε στο www.ktimatologio-athina.gr/erotimata.aspx
Με εκτίμηση
Εκ του γραφείου κτηματογράφησης Αθήνας
«Λαμβάνετε αυτήν την ενημέρωση στα πλαίσια της διαδικασίας κτηματογράφησης για τα ακίνητα του Δήμου Αθηναίων από το φορέα “ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ”.
Σε περίπτωση που δεν επιθυμείτε να λαμβάνετε παρόμοιες ενημερώσεις στο μέλλον, παρακαλώ πατήστε ΕΔΩ»
Μερικά στοιχεία για το εν λόγω μήνυμα φαίνονται στο παρακάτω απόσπασμα πληροφοριών από την εσωτερική επικεφαλίδα (protocol header) σχετικά με τον αποστολέα (μόνο):
-
X-Google-Smtp-Source:APXvYqwtEgcx9HuSzMUVxPHrHvj4kJ0UxQeUMCiMPEAE8zWwKz0sAYsCN1JO3JI5fVBrcqSTdNzc X-Received: by 2002:a2e:9e16:: with SMTP id e22mr13630394ljk.220.1579006208065;
Tue, 14 Jan 2020 04:50:08 -0800 (PST)
Authentication-Results:
dmarc=none (p=NONE sp=NONE) smtp.from=ktimatologio-athina.com
header.from=ktimatologio-athina.com;
spf=pass (sender IP is 31.22.115.45)
smtp.mailfrom=no-reply@ktimatologio-athina.com
smtp.helo=mail.ktimatologio-athina.com
Received-SPF: pass (domain of
ktimatologio-athina.com designates 31.22.115.45 as permitted sender)
client-ip=31.22.115.45; envelope-from=no-reply@ktimatologio-athina.com;
helo=mail.ktimatologio-athina.com;
MIME-Version: 1.0
From: no-reply@ktimatologio-athina.com
Message-ID: <98F7081FA7AA431A9916D4D76A20970D.MAI@ktimatologio-athina.com>
Η διεύθυνση IP που φαίνεται να είναι η αφετηρία του μηνύματος αφορά σε πάροχο εντός της Αττικής:
Οι σύνδεσμοι στις λέξεις “εδώ” παραπέμπουν σε περιεχόμενο στον ιστότοπο “www.ktimatologio-athina.com”, όπου ζητείται η εισαγωγή ΑΦΜ για την πρόσβαση στη βεβαίωση (“κτηματολογικό απόσπασμα”) που αναφέρεται στο παραπάνω μήνυμα:
Ο πρώτος ιστότοπος (.com) με τη σειρά του παραπέμπει αυτομάτως (redirect) σε δεύτερο ιστότοπο “www.ktimatologio-athina.gr”. Πρακτικά ο πρώτος ιστότοπος δεν είναι ορατός στον επισκέπτη, ούτε καν σε σελίδα που παραπέμπει σε φόρμα τροποποίησης προσωπικών στοιχείων:
Όπως είναι φανερό, στην παραπάνω σελίδα (.gr) όπου ζητούνται προσωπικά και φορολογικά δεδομένα δεν υπάρχει ούτε καν κρυπτογράφηση της σύνδεσης (SSL/TLS), κάτι υποχρεωτικό βάσει Νόμου σε ανάλογες υπηρεσίες.
Επιπρόσθετα, η επισκόπηση των πληροφοριών ασφάλειας των συνδέσεων στην αρχική σελίδα (.com) όπου ζητείται η εισαγωγή ΑΦΜ δείχνει ότι δεν υπάρχουν στοιχεία πιστοποίησης του ιδιοκτήτη:
Συμπληρωματικά, μια απλή αναζήτηση της καταχώρησης DNS μέσω WHOIS δίνει τα παρακάτω στοιχεία για τους δύο αυτούς ιστοτόπους:
Το γεγονός ότι οι παραπάνω ιστότοποι δεν είναι το κεντρικό σημείο εισόδου/υπηρεσιών της “Κτηματολόγιο Α.Ε.” (www.ktimatologio.gr), το ότι γίνεται αυτομάτως ανακατεύθυνση κατά την είσοδο, καθώς και τα στοιχεία που φαίνονται στις λεπτομέρειες ασφάλειας της σύνδεσης και στις εγγραφές WHOIS, παραπέμπουν ευθέως σε περίπτωση επίθεσης για υποκλοπή προσωπικών και φορολογικών δεδομένων πολιτών (phishing attack)1.
Σε αυτή την περίπτωση, βάσει της σχετικής νομοθεσίας (κανονισμός ΕΕΤΤ, οδηγία GDPR, κτλ), θα πρέπει να γίνουν άμεσα οι απαραίτητες ενέργειες που προβλέπονται από την Πολιτική Ασφάλειας (Security Policy) του νόμιμου οργανισμού, μεταξύ των οποίων είναι και η χωρίς καμία καθυστέρηση ενημέρωση των πολιτών.
Σε περίπτωση που δεν ισχύει το παραπάνω, δηλαδή πρόκειται για επίσημους ιστοτόπους του νόμιμου φορέα “Κτηματολόγιο Α.Ε.”, διαπιστώνονται σωρεία σοβαρότατων παραλήψεων ασφάλειας, οι οποίες ισοδυναμούν με παράνομες ενέργειες και νομικές διαδικασίες εναντίον όσων ενέκριναν ή/και υλοποίησαν τις παραπάνω υπηρεσίες.
Θυμίζουμε ότι ως Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας έχουμε επισημάνει παλαιότερα αντίστοιχες σημαντικότατες παραλείψεις ως προς την ασφάλεια σε κρατικές δομές και φορείς, όπως ενδεικτικά:
- “Η Ένωση Πληροφορικών Ελλάδος (ΕΠΕ) ενημερώνει δημόσια για μια υπόθεση αποστολής διαφημιστικού μηνύματος (spam) που όπως διαπιστώθηκε προήλθε από H/Y εντός του δικτύου της Βουλής” (Ιούν/2016)2
- “Δελτίο Τύπου – Νέα αναβολή της αναβάθμισης ασφάλειας στις διαδικτυακές υπηρεσίες του TAXIS” (Οκτ/2016)3
Με βάση τα παραπάνω, ερωτάται ο νόμιμος φορέας “Κτηματολόγιο Α.Ε.”:
- Έχουν κάποια επίσημη διοικητική λειτουργική ένταξη στο φορέα οι ιστότοποι: “www.ktimatologio-athina.com”, “www.ktimatologio-athina.gr”;
- Είναι γνήσιο το παραπάνω, δηλαδή προερχόμενο από τον νόμιμο φορέα, ηλεκτρονικό μήνυμα email που παραπέμπει σε αυτά;
- Αν ναι, για ποιο λόγο δεν υπάρχουν στοιχεία ταυτοποίησης και πιστοποίησης του ιδιοκτήτη, δηλαδή του νόμιμου φορέα σε αυτά;
- Αν ναι, για ποιο λόγο στις συνδέσεις δεν παρέχονται οι προβλεπόμενες από το νόμο προδιαγραφές ασφάλειας για την προστασία των επισκεπτών και ειδικότερα στην εισαγωγή-υποβολή προσωπικών και φορολογικών τους δεδομένων;
- Αν όχι, έχετε εντοπίσει την εν λόγω ενέργεια ως επίθεση (phishing attack); Έχετε προβεί σε όλες τις ενέργειες που προβλέπονται βάσει Νόμου;
Σημειώνεται ότι ο ιστότοπος “ktimanet.gr” που αναφέρεται στο αρχικό ηλεκτρονικό μήνυμα είναι όντως διοικητικά και λειτουργικά ενταγμένος στις διαδικασίες ηλεκτρονικής κτηματογράφησης, όμως στο μήνυμα αναφέρεται μόνο συμπληρωματικά ή/και για λόγους πληροφόρησης, κάτι συνηθισμένο σε παρόμοιες επιθέσεις (phishing). Συνεπώς εδώ δεν εξετάζεται καθόλου ως τεκμήριο επιβεβαίωσης ή απόρριψης οποιουδήποτε από τα δύο ενδεχόμενα.
Τέλος, σας ενημερώνουμε ότι για λόγους προστασίας του δημοσίου συμφέροντος και βάσει του Κώδικα Δεοντολογίας4 μας όπως προβλέπεται από το Καταστατικό μας, αποτελεί συμβατική υποχρέωσή μας να ενημερώσουμε τους πολίτες άμεσα και λεπτομερώς, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για επίθεση ή κάκιστη πρακτική, καθώς και στις δύο περιπτώσεις τίθεται σε άμεσο κίνδυνο η ακεραιότητα και η εμπιστευτικότητα των προσωπικών και φορολογικών δεδομένων εκατομμυρίων πολιτών.
Στο θέμα υπήρξε συνέχεια με δεύτερη ανακοίνωση της ΕΠΕ
Περαιτέρω διερεύνηση του περιστατικού πιθανής παραβίασης ασφάλειας (Κτηματολόγιο)
Αργά εχθές (16/1) ενημερωθήκαμε μέσω τρίτων, χωρίς όμως να έχουμε λάβει ακόμη επίσημη απάντηση από τον αρμόδιο φορέα, ότι η “Κτηματολόγιο Α.Ε.” εξέδωσε (16/1) ανακοίνωση-απάντηση στη δική μας επιστολή της 15/1/2020.
| Προς: | Κτηματολόγιο Α.Ε. |
| Κοιν: | Υπουργείο Ψηφιακής ΔιακυβέρνησηςΥπουργείο Οικονομικών
Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων Γραφεία Τύπου πολιτικών κομμάτων Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης |
Αξιότιμοι κυρίες/κύριοι,
Αργά εχθές (16/1) ενημερωθήκαμε μέσω τρίτων, χωρίς όμως να έχουμε λάβει ακόμη επίσημη απάντηση από τον αρμόδιο φορέα, ότι η “Κτηματολόγιο Α.Ε.” εξέδωσε (16/1) ανακοίνωση-απάντηση1 στη δική μας επιστολή2 της 15/1/2020. Στην απάντηση αναφέρεται:
Απάντηση του Ελληνικού Κτηματολογίου στην επιστολή της Ένωσης Πληροφορικών Ελλάδας
Με αφορμή επισημάνσεις της Ένωσης Πληροφορικών Ελλάδας περί «πιθανής προσπάθειας υποκλοπής προσωπικών δεδομένων», το Ελληνικό Κτηματολόγιο επιθυμεί να καταστήσει απολύτως σαφές προς τους πολίτες πώς καμία προσπάθεια υποκλοπής προσωπικών στοιχείων δεν υφίσταται.
Το μήνυμα που απεστάλη στους πολίτες, προέρχεται από την ανάδοχο ιδιωτική εταιρεία, υπεύθυνη για την διαδικασία Κτηματογράφησης στο Δήμο Αθηναίων.
Ζητήματα ασφαλείας και προστασίας των προσωπικών δεδομένων αντιμετωπίζονται με απόλυτη προτεραιότητα και δεν συντρέχει κανένας λόγος ανησυχίας για τους πολίτες.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο επίσημος φορέας επιβεβαιώνει πως οι αναφερόμενοι στην προηγούμενη επιστολή μας ιστότοποι είναι διοικητικά και λειτουργικά ενταγμένοι στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες προς τους πολίτες, υπό την επίβλεψη ιδιωτικού φορέα με σχέση αναδοχής έργου.
Δυστυχώς ο επίσημος φορέας δεν παρέχει καμία άλλη πληροφορία για το σοβαρότατο περιστατικό, όπως είναι η συμβατική, ηθική και νομική του υποχρέωση. Ενδεικτικά:
- Σύμφωνα με τον “Κανονισμό για τη Διασφάλιση του Απορρήτου των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών” (ΑΔΑΕ, Αριθμ. αποφ. 165/2011, ΦΕΚ 2715/Β/17-11-2011)3 προβλέπονται συγκεκριμένες νομικές υποχρεώσεις του υπεύθυνου οργανισμού, τυχόν αναδόχου και συγκεκριμένων προσώπων, σχετικά με την ύπαρξη και πιστή εφαρμογή Πολιτικής Ασφάλειας Δικτύου, καθώς και υποχρέωση καταγραφής και αμελλητί ενημέρωσης της ΑΔΑΕ σε περίπτωση οποιουδήποτε περιστατικού παραβίασης ή πιθανής παραβίασης ασφάλειας.
- Σύμφωνα με τον “Κανονισμό για την Ασφάλεια και την Ακεραιότητα Δικτύων και Υπηρεσιών Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών” (ΑΔΑΕ, Αριθμ. αποφ. 205/2013, ΦΕΚ 1742/Β/15-7-2013)4 προβλέπονται συγκεκριμένες νομικές υποχρεώσεις του υπεύθυνου οργανισμού, τυχόν αναδόχου και συγκεκριμένων προσώπων, σχετικά με την αξιολόγηση παραγόντων κινδύνου, των μηχανισμών προστασίας της ασφάλειας, των επιπτώσεων σε περίπτωση παραβίασής τους, καθώς και τη διαδικασία διαχείρισης τέτοιων περιστατικών (άρθρο 17).
Ειδικότερα σε σχέση με την ενημέρωση σε περιπτώσεις περιστατικών παραβίασης ασφάλειας, στο (1) παραπάνω αναφέρεται χαρακτηριστικά:
(άρθρο 9) “ζ. Ενημέρωση για την ενδεχόμενη εμφάνιση του περιστατικού περισσότερες φορές / η. Χρόνος επίλυσης του προβλήματος / θ. Διορθωτικά μέτρα και σχετικό χρονοδιάγραμμα / ι. Ενημέρωση θιγόμενων συνδρομητών ή άλλων ατόμων που επηρεάστηκαν από το περιστατικό και γνωστοποίηση στις αρμόδιες αρχές σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία / ια. Ενδεχόμενες συστάσεις σε θιγόμενους συνδρομητές ή άλλα άτομα που επηρεάστηκαν από το περιστατικό, με σκοπό τον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων του…”
Σχετικά με το συγκεκριμένο περιστατικό, το οποίο περιγράφεται λεπτομερώς στην προηγούμενή μας επιστολή, συμπληρώνονται τα εξής:
- Στον ιστότοπο “ktimatologio-athina.gr” έχει πλέον αφαιρεθεί η επιλογή πρόσβασης στη σελίδα με τη (μη ασφαλή) φόρμα τροποποίησης των προσωπικών στοιχείων χρήστη.
- Στον ίδιο ιστότοπο έχει πλέον εγκατασταθεί πιστοποιητικό ασφάλειας σύμφωνα με τα προβλεπόμενα. Το πιστοποιητικό αυτό έχει χρονοσφραγίδα δημιουργίας-ενεργοποίησης: 15/01/2020, 02:00:00 (EΕΤ), δηλαδή 15/1 στις 2πμ ώρα Ελλάδας, λίγες ώρες μετά τις πρώτες αναφορές για το εν λόγω περιστατικό στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης και σε σύγκριση με τα δημόσια διαθέσιμα στοιχεία που συλλέξαμε στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα, μέχρι την κοινοποίηση της επιστολής μας το αμέσως επόμενο μεσημέρι (15/1, 3μμ).
Με βάση τα παραπάνω, καθώς τα ερωτήματα 1-3 της προηγούμενης επιστολής μας επιβεβαιώνονται πλήρως, ερωτάται και πάλι ο νόμιμος φορέας “Κτηματολόγιο Α.Ε.” για τα πιο σημαντικά και αδιευκρίνιστα ζητήματα, παρά τη σημερινή επίσημη ανακοίνωση:
- Για ποιο λόγο δεν υπήρχαν μέχρι την 15/1/2020 2πμ στοιχεία ταυτοποίησης και πιστοποίησης του ιδιοκτήτη, δηλαδή του νόμιμου φορέα σε αυτά;
- Για ποιο λόγο και για πόσο χρόνο στις συνδέσεις δεν παρέχονταν μέχρι την 15/1/2020 2πμ οι προβλεπόμενες από το νόμο προδιαγραφές ασφάλειας για την προστασία των επισκεπτών και ειδικότερα στην εισαγωγή-υποβολή προσωπικών και φορολογικών τους δεδομένων;
- Επιβεβαιώνετε ότι το πιστοποιητικό ασφάλειας εγκαταστάθηκε και ενεργοποιήθηκε μετά την 15/1/2020 2πμ, ενώ πριν δεν υπήρχε έγκυρο/ενεργό;
- Εφόσον υπήρξε διερεύνηση του περιστατικού ασφάλειας και διαπιστώθηκε πως δεν πρόκειται για επίθεση (phishing attack), έχετε προβεί σε όλες τις ενέργειες που προβλέπονται βάσει Νόμου (βλ. παραπάνω);
- Για ποιο λόγο δεν έχουν υλοποιηθεί μέχρι τώρα οι υποχρεώσεις του άρθρου 9 (βλ. παραπάνω) περί άμεσης ενημέρωσης των θιγόμενων συνδρομητών ή άλλων ατόμων που επηρεάστηκαν από το περιστατικό, δηλαδή όλων των πολιτών;
Τέλος, ενημερώνουμε και πάλι ότι για λόγους προστασίας του δημοσίου συμφέροντος και βάσει του Κώδικα Δεοντολογίας5 μας όπως προβλέπεται από το Καταστατικό μας, αποτελεί συμβατική υποχρέωσή μας να ενημερώσουμε τους πολίτες άμεσα και λεπτομερώς για το περιστατικό, μέχρι την πλήρη τεκμηρίωσή του και σύμφωνα με τις επόμενες ενέργειες εκ μέρους της ΑΔΑΕ.
Οι δυο ανακοινώσεις είναι διαθέσιμες και στην ιστοσελίδα της ΕΠΕ στους παρακάτω συνδέσμους