Θες να μάθεις πόσο IQ έχεις; Δοκιμάζεις μία από τις πολλές εφαρμογές που κυκλοφορούν στα δίκτυα κοινωνικής συνεύρεσης και άλλα site; Να ξέρεις όμως ότι θα σου στοιχίσει πολύ ακριβά, επειδή το πιθανότερο είναι να πέσεις θύμα ακόμα μίας καλοστημένης απάτης.
Η πλειοψηφία των χρηστών του Internet είναι σίγουρο πως θα έχει δει σε ιστοσελίδες στις οποίες συνδέεται, banners, τα οποία διαφημίζουν εφαρμογές όπως για παράδειγμα «μάθε πόσο IQ έχεις!», «μάθε πότε θα πεθάνεις!» και άλλα. Αυτές οι εφαρμογές λειτουργούν συνήθως ως εξής: Ο χρήστης «πατά» στο συγκεκριμένο Link και του εμφανίζεται μία φόρμα την οποία καλείται να συμπληρώσει.

Εκεί ανάλογα με την εφαρμογή που έχει επιλέξει, του εμφανίζονται ερωτήσεις που πρέπει να απαντήσει, προκειμένου να μάθει πότε θα πεθάνει, πόσο IQ έχει και άλλα παρόμοια. Μέχρι στιγμής όλα είναι μια χαρά και πολλοί χρήστες βρίσκουν διασκεδαστική μία τέτοια ενασχόληση. Όταν όμως πατήσουν για να δουν τα αποτελέσματα του τεστ που έκαναν, τα πράγματα αλλάζουν.

Εκεί τους ζητείται ο τηλεφωνικός αριθμός τους, προκειμένου να αποσταλούν με sms τα αποτελέσματα του τεστ που έκαναν. Όταν οι χρήστες αποστείλουν τον τηλεφωνικό τους αριθμό αρχίζουν και τους αποστέλλονται μηνύματα τα οποία φυσικά δεν είναι δωρεάν, αλλά επιβαρύνουν τον παραλήπτη και όχι τον αποστολέα! Πριν ξεκινήσει η αποστολή των μηνυμάτων ο χρήστης είναι υποχρεωμένος να αποδεχτεί τους όρους άδειας και χρήσης της συγκεκριμένης υπηρεσίας. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι χρήστες δεν δίνουν βάση στα αναγραφόμενα στην άδεια χρήσης και έχοντας αγωνία να δουν τα αποτελέσματα του τεστ που έκαναν, αποδέχονται τους όρους άδειας χρήσης, νομίζοντας κατά κανόνα ότι θα χρεωθούν μόνο μία φορά με το sms με το οποίο θα τους σταλεί η απάντηση από το τεστ που έκαναν. Από τη στιγμή που θα το κάνουν αυτό, ξεκινά μία σειρά μηνυμάτων, τα οποία φυσικά δεν έχουν καμία ουσιαστική σημασία (αναφέρουν τις καινούριες ανάλογες εφαρμογές που έχουν κυκλοφορήσει κ.λπ.), τα οποία φυσικά επιβαρύνουν τον παραλήπτη. Να αναφέρουμε στο σημείο αυτό ότι οι χρεώσεις μπορούν να φθάσουν ακόμα και τα 2 ευρώ ανά sms! Αν ο παραλήπτης λοιπόν λάβει 50 sms, για παράδειγμα, αντιλαμβανόμαστε πόσο εύκολα μπορεί ο λογαριασμός του κινητού του τηλεφώνου να εκτιναχθεί στα ύψη, από τη μία – και από την άλλη πώς μπορούν και τα κέρδη των εταιρειών που εκμεταλλεύονται τις συγκεκριμένες εφαρμογές να εκτιναχθούν στα ύψη. Το σημείο όπου οι περισσότεροι χρήστες δεν καταλαβαίνουν στην ως άνω εφαρμογή, είναι ότι όταν αποδέχονται τους όρους άδειας χρήσης, δεν τους αποδέχονται για να τους έρθει μόνο η απάντηση του τεστ που έκαναν. Με την αποδοχή, αποδέχονται και όλα τα επόμενα μηνύματα που θα τους αποστέλλονται και φυσικά θα τους επιβαρύνουν, χρεώνοντας τον τηλεφωνικό τους λογαριασμό.
Επιρρεπείς στις συγκεκριμένες εφαρμογές είναι και αρκετοί νεαροί – ανήλικοι χρήστες του διαδικτύου, οι οποίοι αποστέλλουν τον τηλεφωνικό τους αριθμό προκειμένου να λάβουν την απάντηση του τεστ που έκαναν και μετά ξεκινά η υπέρογκη χρέωση του τηλεφωνικού τους αριθμού. Αν λοιπόν οι γονείς διαπιστώσουν ότι ο λογαριασμός κινητού τηλεφώνου των παιδιών τους είναι πολύ φουσκωμένος ή ότι οι μονάδες του καρτοκινητού τους τελειώνουν αμέσως, πριν κατακρίνουν τα παιδιά ότι μιλάνε πολύ στο τηλέφωνο, ας τα ρωτήσουν αν έκαναν κάποιο on line τεστ και αν έδωσαν τον αριθμό του κινητού τους τηλεφώνου προκειμένου να τους αποσταλούν τα αποτελέσματα. Σε πολλές περιπτώσεις είναι σίγουρο ότι έκαναν κάποιο τεστ και ακολουθήθηκε η ανωτέρω περιγραφείσα διαδικασία, αφού αυτού του είδους οι εφαρμογές διαφημίζονται σε αρκετά sites τα οποία είναι δημοφιλή στη νεολαία.
Εφαρμογές σαν τις παραπάνω έχουν δημιουργήσει αρκετά προβλήματα σε πολλούς χρήστες του διαδικτύου, οι οποίοι έκαναν το λάθος και απέστειλαν τον αριθμό του κινητού τους τηλεφώνου και από εκεί και πέρα δέχτηκαν δεκάδες μηνύματα, τα οποία υπερχρέωσαν τον τηλεφωνικό τους λογαριασμό. Το σημαντικό εδώ είναι ότι έχουν αποδεχτεί τη συγκεκριμένη υπηρεσία, συνεπώς δεν μπορούν να υποστηρίξουν ότι εξαπατήθηκαν. Επίσης, μέσα στα δεκάδες αυτά μηνύματα τα οποία έρχονταν, ενδεχομένως να είχαν λάβει και κάποια στα οποία αναγράφονταν οδηγίες απενεργοποίησης της συγκεκριμένης υπηρεσίας. Ο χρήστης όμως, το πιθανότερο είναι να μη διάβασε και ακολούθησε τις οδηγίες, κυρίως νομίζοντας ότι αν διαγράφει τα sms που λαμβάνει ή δεν τα ανοίγει καν, δεν θα χρεώνεται. Έτσι, η υπηρεσία εξακολουθεί και είναι σε ισχύ, τα sms εξακολουθούν και αποστέλλονται και οι λογαριασμοί εξακολουθούν και φουσκώνουν. Να αναφέρουμε στο σημείο αυτό ότι από νομικής άποψης ο χρήστης είναι δύσκολο να υποστηρίξει ότι εξαπατήθηκε, αφού έχει αποδεχτεί τους όρους άδειας και χρήσης της συγκεκριμένης υπηρεσίας, ενώ κατά πάσα πιθανότητα του έχει αποσταλεί και sms πώς να την απενεργοποιήσει.
Η πλειοψηφία των εταιρειών αυτών που διαχειρίζονται αυτού του είδους τις υπηρεσίας δεν εδρεύουν φυσικά στην Ελλάδα, αλλά σε χώρες συνήθως εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεπώς, είναι και πάρα πολύ δύσκολο να αναζητηθούν και να ανεβρεθούν τα φυσικά πρόσωπα που τις διαχειρίζονται με οποιοδήποτε τρόπο, αφού δεν υφίσταται και «τύποις» η διάπραξη κάποιου ποινικού αδικήματος (ο χρήστης έχει αποδεχτεί τους όρους άδειας χρήσης). Επίσης και οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών φαίνεται να αδυνατούν να κάνουν πολλά, καθόσον δεν μπορούν να αναστείλουν καθολικά μία υπηρεσία, η οποία τυπικά δεν φαίνεται να προβαίνει σε κάποια παράνομη πράξη.
Από τα παραπάνω προκύπτει το πόσο καλά έχουν στηθεί οι συγκεκριμένες εφαρμογές και το πόσο «πονηρά» λειτουργούν, με αποκλειστικό σκοπό την απορρόφηση χρημάτων από ανυποψίαστους χρήστες του διαδικτύου. Επίσης θα πρέπει να θεωρείται και πολύ δύσκολο να ανασταλεί η λειτουργία τους, με βάση τον τρόπο που λειτουργούν. Κατά πάσα πιθανότητα έχουν χρησιμοποιηθεί ειδικοί νομικοί σύμβουλοι, οι οποίοι όχι μόνο μπόρεσαν και κατασκεύασαν ένα πλαίσιο το οποίο θα μπορεί «νόμιμα» να εξαπατά στην ουσία τους ανυποψίαστους χρήστες του internet, αλλά και μέσα από αυτό θα είναι από πολύ δύσκολο έως ακατόρθωτο να υποστηριχθεί μία ποινική υπόθεση εναντίον τους. Έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η σημερινή κατάσταση, το πιθανότερο είναι να διωχθούν για αστικές διαφορές (μη τήρηση όρων συμβολαίου κ.λπ.), παρά για ποινικά αδικήματα – και ειδικά απάτη – αλλά αστικά είναι αμφίβολο αν θα προκύψει κάποια κύρωση σε βάρος τους. Τα μόνα ίσως μέτρα που μπορεί να ληφθούν και να έχουν κάποιο αποτέλεσμα, είναι σε πρώτη φάση να ζητηθεί φραγή του συγκεκριμένου αριθμού από τις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας. Αυτό έχει να κάνει με τις τηλεφωνικές εταιρείες και κατά πόσο έχουν τη δυνατότητα τεχνικά, αλλά και νομικά, να προβούν σε μία τέτοια ενέργεια. Ένας άλλος τρόπος είναι η αλλαγή τηλεφωνικού αριθμού, η οποία είναι και η πιο σίγουρη για όσους μπορούν να το κάνουν χωρίς μεγάλη ζημιά. Είναι λογικό πως κάποιοι χρήστες δεν μπορούν να αλλάξουν τον τηλεφωνικό τους αριθμό, λόγω επαγγελματικών ή άλλων δεσμεύσεων. Τέλος, το καλύτερο μέτρο είναι ίσως η ενημέρωση, η οποία όσον αφορά στο διαδίκτυο αποδεικνύεται ως ο καλύτερος τρόπος προστασίας από τα μαύρα του σημεία.
Οι χρήστες του διαδικτύου καλό θα ήταν λοιπόν όταν διαπιστώνουν ότι εφαρμογές και κυρίως tests τα οποία πραγματοποιούν on line, ζητούν στη συνέχεια τον αριθμό κινητού τηλεφώνου τους προκειμένου να τους αποσταλούν τα αποτελέσματα με sms, φυσικά και να ΜΗ δίνουν τον αριθμό τους! Ο αριθμός τηλεφώνου συνιστά για πολύ κόσμο προσωπικό δεδομένο. Δεν είναι λοιπόν και ό,τι καλύτερο η δημοσίευση του αριθμού του κινητού τους τηλεφώνου στο διαδίκτυο και ειδικά σε τέτοιες εφαρμογές στις οποίες δεν μπορεί να διαπιστωθεί και να εξακριβωθεί με ποιο τρόπο θα χρησιμοποιηθούν αργότερα οι συγκεκριμένοι τηλεφωνικοί αριθμοί που έχουν συλλεχθεί, καθώς και το πόσο ασφαλείς είναι οι βάσεις δεδομένων στις οποίες αποθηκεύονται. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει και νόημα κάποιος χρήστης από τη μία να πληρώνει μία εταιρεία κινητής τηλεφωνίας έξτρα χρήματα προκειμένου να διατηρεί τα στοιχεία της ταυτότητάς του και τον αριθμό του απόρρητα και από την άλλη να δημοσιεύει τον αριθμό του κινητού του τηλεφώνου, δίνοντάς τον σε τέτοιες εφαρμογές. Οι συγκεκριμένες υπηρεσίες λοιπόν, χρειάζονται προσοχή και καλό είναι οι χρήστες να μη δίνουν τον τηλεφωνικό τους αριθμό. Όχι μόνο σε τέτοιες εφαρμογές, αλλά γενικά στο διαδίκτυο και, φυσικά, να ενημερώνουν και τους άλλους χρήστες για τον κίνδυνο που ενέχουν τέτοιες υπηρεσίες που ζητούν να αποστέλλουν sms για οποιονδήποτε λόγο. Άλλωστε, αν κάποιοι επιθυμούν να μάθουν πόσο IQ έχουν ή πότε θα .πεθάνουν, σίγουρα υπάρχουν και άλλοι αρκετά φθηνότεροι τρόποι να το κάνουν.

Του Παναγιώτη Κικίλια
Στέλεχος της Υπηρεσίας Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος