Η ανάπτυξη και εξέλιξη των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) κατά τη διάρκεια του πρόσφατου ιστορικού παρελθόντος, επηρέασε και μετασχημάτισε την δομή και την οργάνωση όχι μόνο των αγορών και των επιχειρηματικών δομών (εταιρικών και μη) αλλά και των ίδιων των ανθρώπινων κοινωνιών (Mansell, 2012).
Από τον Γιώργο Παπαπροδρόμου*
Υποστράτηγος ε.α.
Πτυχιούχος Νομικής ΑΠΘ
Ειδικός σε θέματα Αντιμετώπισης Κυβερνοεγκλήματος
Για την χώρα μας η άνιση διάχυση των ψηφιακών τεχνολογιών αποτυπώνεται στον ετήσιο δείκτη της ΕΕ για την Ψηφιακή Οικονομία και Κοινωνία (δείκτη DESI)[1], όπου στην τελική διαμορφωθείσα εικόνα εμφανίζεται και το ψηφιακό χάσμα των χωρών μελών της ΕΕ, με γεωγραφικό πρόσημο Βορρά- Νότου.
Εικόνα 1
Οι επιπτώσεις από την διαφορά αυτή αγγίζουν τόσο την ίδια την κοινωνία (σε επίπεδο θεσμών και διαφάνειας) όσο και την ίδια την οικονομία και την αγορά. Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να ξεχνούμε και την οραματική στόχευση της ΕΕ για την δημιουργία της ενιαίας ψηφιακής αγοράς (Digital Single Market) ως μετεξέλιξης της Ενιαίας Οικονομικής Πραγματικότητας (Nugent, 2012).
Μέσα στους κύριους δρώντες του εγχώριου ψηφιακού τοπίου ανήκουν και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (Small Medium Enterprises -SMEs), οι οποίες κατέχουν ένα συντριπτικά μεγάλο μερίδιο ή ποσοστό των οικονομικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (παραδοσιακού περισσότερο χαρακτήρα). Οι συγκεκριμένες οικονομικές οντότητες βρίσκονται σήμερα στην πρόκληση της διαδικασίας προς την ψηφιακή μετάβαση.
Την συγκεκριμένη κατεύθυνση έχει διευκολύνει κι επιταχύνει η δημιουργηθείσα ανάγκη από την τρέχουσα υγειονομική περιπέτεια και κρίση, κατά την οποία παρατηρήθηκε αύξηση των διαδικτυακών αγορών και των διαδικτυακών συναλλαγών.
Εικόνα, 2
Επομένως, τόσο η ίδια η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα όσο και οι αποδέκτες των παρεχόμενων από αυτή υπηρεσιών , δηλ, οι καταναλωτές βρίσκονται σε μια κομβικής σημασίας αντιμετώπιση των τρεχουσών τεχνολογικών προκλήσεων.
Με δεδομένη την μη προτεραιοποίηση των θεμάτων Κυβερνοασφάλειας από αμφότερες τις πλευρές (επιχειρήσεων και καταναλωτών) παρατηρείται μεγάλη αύξηση των κυβερνοεγκλημάτων (τρανή απόδειξη αποτυχίας της υποτυπώδους ή ελλιπούς πολιτικής κυβερνοασφάλειας), τα οποία Κυβερνοπεριστατικά συνδέονται με την διαδικασία των διαδικτυακών πωλήσεων και αγορών (ENISA, 2021).
Ένα δυναμικό πεδίο με περιστατικά αλίευσης δεδομένων, διαδικτυακών απατών με πολλές παραλλαγές, κυβερνοεπιθέσεων, παραβίασης διανοητικής ιδιοκτησίας, κα διαμορφώνουν τη σύγχρονη εικόνα των πραγματικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ΜΜΕ και στην χώρας, μέρος της πραγματικότητας της ΕΕ, όπως τα περιγράφει αναλυτικά ο αρμόδιος οργανισμός για την Κυβερνοασφάλεια (η έδρα του οποίου βρίσκεται στην χώρα μας!!).
Την πλήρη εικόνα για την ύπαρξη πολιτικών ΚΑ στο χώρο των ΜΜΕ μπορούν να προσεγγίσουν τόσο οι εσωτερικές συντεχνιακές οργανώσεις (επιμελητήρια, σωματεία, κλπ) όσο και οι δομές του οργανωμένου κράτους (αρμόδιες αρχές και υπηρεσίες που ασχολούνται με την ΚΑ και την αντιμετώπιση του ΚΕ).
Για το λόγο αυτό έχουν εκδοθεί σχετικά πρόσφατα τα τελευταία χρόνια μια πληθώρα από οδηγίες και καλές πρακτικές, οι οποίες κυρίως στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση των ενδιαφερόμενων μερών (ιδιοκτήτες και εργαζόμενους των ΜΜΕ, προμηθευτών- συνεργατών αλλά και κυρίως πελατών αφού μια πελατοκεντρική προσέγγιση δίνει βιώσιμη προοπτική).
Όλα αυτά μπορούν να να διαμορφώσουν ένα καλύτερο τοπίο για τις ΜΜΕ αλλά και για την πορεία της ίδιας της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, με όρους δίκαιης και ανθρώπινης σύγκλισης.
Ως καλές πρακτικές θα μπορούσαν να τονισθούν:
- Δημιουργία κουλτούρας Κυβερνοασφάλειας,
- Η υιοθέτηση εξατομικευμένης πολιτικής ΚΑ συνοδευόμενη από μια διαρκή διαδικασία ενημέρωσης- επικαιροποίησης,
- Η πλήρης καταγραφή περιουσιακών στοιχείων, τεχνολογικός εξοπλισμός και δυνατότητες της κάθε επιχείρησης,
- Χαρτογράφηση των δυνατοτήτων κυβερνοασφάλειας στο εγγύς της επιχείρησης περιβάλλον[2],
- Η καλή γνώση και διαρκής ενημέρωση γύρω από τις διαδικτυακές τραπεζικές συναλλαγές
- Η μέγιστη δυνατή αξιοποίηση υπαρχόντων υποδομών ΚΑ της χώρας μας όπως η ψηφιακή ακαδημία πολιτών και η πλατφόρμα της διαδικτυακής πύλης του Gov.gr
- Η ενίσχυση του θεσμικού ρόλου των επιμελητηρίων τόσο από την πολιτεία όσο και από τον ακαδημαϊκό χώρο (πανεπιστήμια της χώρας, ερευνητικά κέντρα, κλπ)
- Η ενθάρρυνση της έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας με εξαγωγικό προσανατολισμό, μέσα από την αξιοποίηση του ανθρωπίνου-στελεχιακού δυναμικού
- Η ανάπτυξη της διεθνούς συνεργασίας (κυρίως και όχι μόνο σε επίπεδο ΕΕ)
- Η ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου όπως για παράδειγμα ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για τα συστήματα πληρωμών, για το τραπεζικό απόρρητο στο σημείο που διατηρεί παρωχημένες ρυθμίσεις, οι οποίες δυσκολεύουν στην εξιχνίαση των κυβερνοεγκλημάτων και στην ταχεία απονομή της δικαιοσύνης, κλονίζοντας καίρια την αξιοπιστία των θεσμών και του κράτους δικαίου.
Ένα χαρακτηριστικό ακόμη παράδειγμα αποτελεί η καθυστερημένη υπογραφή της διεθνούς σύμβασης για τα φάρμακα που διακινούνται στο διαδίκτυο (Medicrime Convention) του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία ευτυχώς είχε αίσια έκβαση και εναπομένει τώρα η επικύρωση της. Από το Συμβούλιο της Ευρώπης όμως εκκρεμεί μεταξύ άλλων και η υπογραφή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου για την Σύμβαση για το Κυβερνοέγκλημα την οποία υπέγραψαν πρόσφατα γειτονικές μας χώρες.
- Ο εκσυγχρονισμός του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης με την εξειδίκευση των δικαστικών λειτουργών και με την απλοποίηση και τον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών απονομής της με τη χρήση ΤΠΕ (με χαρακτηριστικό προτεινόμενο παράδειγμα την δημιουργία μιας εισαγγελικής αρχής αρμόδιας για το Κυβερνοέγκλημα σε όλη την χώρα σε μια ουσιαστική λογική 24/7/365-366).
- Η ένταξη της έννοιας της υγιούς επιχειρηματικότητας στο εκπαιδευτικό σύστημα, όπου τα παιδιά και νέα μέλη της κοινωνίας θα αποκτήσουν τις δεξιότητες εκείνες (όχι μόνο τεχνολογικές) που θα τα βοηθήσει να δημιουργήσουν και βοηθήσουν στην βιωσιμότητα του τόπου μας (Mcaffe & Brynjolfsson, 2016, pp. 339-348).
Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν οραματική στόχευση, στρατηγική, βούληση και υλοποίηση μέσα από διάλογο (των θεσμικών οργάνων τόσο μεταξύ τους όσο και με την κοινωνία), πνεύμα συναίνεσης με διάθεση εξομάλυνσης των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων που αποτελούν μια απειλή για την ίδια την κοινωνία.
Και σε αυτό το μέρος η τεχνολογία δεν φταίει από μόνη της αλλά αυτοί που την κατέχουν και την χρησιμοποιούν. Προς τα πού; Το μέλλον θα δείξει….
Βιβλιογραφία
ENISA, 2021. Cybesecurity for SMEs Challenges and Recommendations. s.l.:ENISA.
Mansell, R., 2012. Το διαδίκτυο στη φαντασία, Επικοινωνία, Καινοτομία και Διακυβέρνηση. s.l.:ΡΟΠΗ.
Mcaffe, A. & Brynjolfsson, E., 2016. Η θαυμαστή εποχή της νέας τεχνολογίας. 2014 επιμ. s.l.:ΚΡΙΤΙΚΗ.
Nugent, N., 2012. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ. Γ επιμ. Αθήνα: Σαββάλας.
[1] https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/desi
[2] https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/high-level-guidelines-cybersecurity-smes rec.1
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Υποστράτηγος ε.α.. Γιώργος Παπαπροδρόμου (πρώην Διευθυντής της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος του Αρχηγείου Ελληνικής Αστυνομίας) γεννήθηκε στα Γιαννιτσά και μεγάλωσε στο χωριό Εσώβαλτα Πέλλας.
Υπηρέτησε σε διάφορες υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας από το 1984-2019, διατελώντας και Διευθυντής της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας, κι αποστρατεύθηκε με το βαθμό του Υποστρατήγου ε.α..
Είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1991), απόφοιτος των Σχολών Εθνικής Άμυνας και της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου του ΓΕΕΘΑ, έχοντας επίσης εκπαιδευθεί σε θέματα Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Κρυπτοχρήματος, Οργάνωσης και Διοίκησης, Ριζοσπαστικοποίησης, Πολιτικής Προστασίας, Οκανα, κα.
Έχει την ειδικότητα του Δικαστικού Γραφολόγου, τυγχάνοντας ταυτόχρονα και ιδρυτής του Εργαστηρίου Δικαστικής Γραφολογίας στη Βόρεια Ελλάδα.
Ήταν τακτικό μέλος στο European Cybercrime Task Force (EUCTF) του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αντιμετώπισης του Κυβερνοεγκλήματος (European Cybercrime Center -EC3) της Europol (2016-2018).
Επίτιμο μέλος της της Πανελλήνιας Επιστημονικής Ένωσης Πληροφορικής της Υγείας (Π.Ε.Ε.ΠΛ.Υ.).
Μέλος της ομάδας του Ινστιτούτου Αντιναρκωτικής Δράσης – PADA.
Έχει συμμετάσχει και ως εισηγητής σε σειρά συναντήσεων, επιστημονικών συνεδρίων και ημερίδων: εντός κι εκτός Ελλάδος [Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Διεθνή Συνάντηση Europol/Interpol για το Κυβερνοέγκλημα, Eurojust, GENVAL, ICANN, EUCTF, ENISA, SWIFT, EUCPN (Εσθονία), RAN POL (Νορβηγία), CIEEL (Αζερμπαϊτζάν, Αλβανία), GFCE, κα].
Επιπρόσθετα, έχει διδάξει – εισηγηθεί στην Εκπαίδευση (κυρίως δευτεροβάθμιας αλλά και πρωτοβάθμιας), σε ακαδημαϊκά – πανεπιστημιακά ιδρύματα (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Διεθνές Πανεπιστήμιο, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Πάντειον Πανεπιστήμιο, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Κρήτης), και στις παραγωγικές σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας (ΣΣΕ, ΣΣΙ, ΣΜΥ, ΑΔΙΣΠΟ,
ΣΕΘΑ, Αστυνομική Ακαδημία, Πυροσβεστική Ακαδημία), σε Δημόσιους Οργανισμούς και Φορείς (ΟΤΑ, χώρο της Υγείας, Διπλωματική Ακαδημία ΥΠΕΞ, Ιερές Μητροπόλεις, κα)..
Τέλος, έχει αρθρογραφήσει σε εφημερίδες, περιοδικά και ειδησεογραφικούς ιστότοπους.
• Η Σχολική Βία και ο Εκφοβισμός, μέσα από την οπτική της Ελληνικής Αστυνομίας
• Χρήση του διαδικτύου γύρω από την παροχή ιατρικών υπηρεσιών και λειτουργιών μονάδων υγείας, μέσα από την οπτική της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
• Δεν υπάρχει καλύτερο λογισμικό για ασφάλεια στο διαδίκτυο από την σχέση των γονέων με τα παιδιά τους
• Για την Κυβερνοασφάλεια στον Τομέα της Υγείας στην Covid 19 εποχή
• Η δημιουργία του Humanware: Γίνεται Στρατηγική χωρίς ανθρώπους;
• Κυβερνοασφάλεια και νέες προκλήσεις στην ψηφιακή καθημερινότητα της σύγχρονης εποχής
• Για το Σύστημα Αναφοράς Κυβερνοεγκλημάτων και Κυβερνοπεριστατικών στη Χώρα μας
• Κυβερνοασφάλεια και Εκπαίδευση σε μια σύγχρονη κοινωνία: Στόχοι και προτεραιότητες
• Υπεύθυνο σερφάρισμα, ασφαλέστερο διαδίκτυο, καλύτερη ποιότητα στη ζωή μας
• Διαδίκτυο δίχως ηλικία αλλά με περισσότερη ασφάλεια
• Phishing: Συμβουλές για να μην πέσετε θύμα «ψαρέματος»
• «Οθόνη» uber alles, με προκλήσεις που δεν βλέπουμε
• Ψηφιακός Μετασχηματισμός με επίκεντρο τον άνθρωπο
• Τεχνολογία και Κυβερνοέγκλημα: Σύνθετες προσεγγίσεις για σύνθετα ζητήματα.
• «Ανθούν» στο Διαδίκτυο σελίδες με παράνομες υπηρεσίες παρακολούθησης
• Τα προσωπικά μας δεδομένα δεν είναι «δεδομένα»….κι ασφαλή πάντα.
• Το πραγματικό τίμημα του Κυβερνοεγκλήματος και της Κυβερνοασφάλειας.
• Τι είναι το Phishing και πως θα το αποφύγουμε. Χρήσιμες οδηγίες.
• Το σημερινό παιδί στο διαδικτυακό περιβάλλον. Μια ταυτόχρονη πρόκληση για την οικογένεια και την κοινωνία.
• Ψηφιακές δεξιότητες και Κυβερνοασφάλεια.
• Ευαίσθητα δεδομένα σε μη ευαίσθητα χέρια και κυρίως νοοτροπίες.
• Νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και Κυβερνοπραγματικότητα.
• Ψηφιακός Μετασχηματισμός και Διαφάνεια. Ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε.
• Η αύξηση του Κυβερνοεγκλήματος αναδεικνύει την ανάγκη αύξησης των υποδομών για την αντιμετώπιση του.
• Ναρκωτικά και Κυβερνοχώρος.
• Η διάθεση των φαρμάκων στον Κυβερνοχώρο και το θεσμικό πλαίσιο. Ποτέ δεν είναι αργά.
• Τα παιδιά μπροστά στις ψηφιακές προκλήσεις.
Γνωρίζει Αγγλικά και Γερμανικά.
Είναι έγγαμος και πατέρας δύο παιδιών.
Video με διάφορες ομιλίες, εισηγήσεις και συνεντεύξεις του Υποστρατήγου ε.α. Γιώργου Παπαπροδρόμου, μπορείτε να βρείτε στο κανάλι του στο Youtube, στον παρακάτω δικτυακό τόπο:
https://www.youtube.com/channel/UCqMjZx7eO08qhRNFJ31y7sA
